تکنولوژی‌های جدید ماهواره‌ای، سانسور را بی اثر می‌کند

 گفتگوی کاوه شیرزاد با مهندس موسوی خوئینی

با تنگ تر شدن فضای ایران و حاکم شدن بیشتر فضای امنیتی- نظامی، خصوصا آزمایش روشهایی جدید برای پارازیت اندازی گسترده بر روی رسانه های فارسی زبان، فیلترینگ سایت هایی مانند گوگل و بحث های پیرامون اینترنتی ملی نگرانی هایی در سطح جامعه بوجود آمده است که آیا جمهوری اسلامی می تواند در آینده جلوی دستیابی مردم به اطلاعات را مسدود کند یا خیر؟

در این مورد گفتگویی داشتم با مهندس علی اکبر موسوی خوئینی دبیر کل پیشین سازمان دانش آموختگان ادوار تحکیم وحدت و نماینده مجلس ششم از تهران و نائب رئیس کمیته مخابرات. مهندس موسوی خوئینی، فارغ التحصیل کاردانی مخابرات، مهندسی برق و کارشناسی ارشد مدیریت تکنولوژی ارتباطات؛ هم اکنون فعال در زمنیه آزادی های اینترنتی و حقوق بشر است که طی سالهای اخیر تلاش نموده تحریم های آمریکا علیه ایران در زمینه نرم افزار و سخت افزارهای اینترنتی و ارتباطی را متوقف سازد. وی هم اکنون در حوزه تکنولوژی ارتباطات با دانشگاه استنفورد و مریلند به عنوان پژوهشگر میهمان همکاری می کند. توجه شما را به این گفتگو جلب می کنم:

کاوه شیرزاد: یکی از بحث هایی که این روزها مطرح میشه بحث اینترنت ملی است، به نظر شما آیا سیاست جمهوری اسلامی حذف اینترنت بین المللی و جایگزینی آن با اینترنت ملی است؟

مهندس موسوی خوئینی: در شرایط عادی بعید میدانم نه قصد انجام این کار و نه  توانش را داشته باشند. اما در شرایط خاص به ویژه شرایط بحرانی، انجام چنین کاری در سابقه آنها وجود دارد و هم اکنون در حال ساختن چنین زیرساخت هایی هستند. بهترین سند برای آگاهی از آنچه که حکومت در پی ساخت اش هست مراجعه به وب سایت رسمی و مرکزی این طرح، که تحت نظر وزارت ارتباطات اداره می شود، است. در صفحه ۴۸ مرکز مدیریت توسعه ملی اینترنت با نام اختصاری (متما)، ساختار طرح پروژه ملی اینترنت دقیقا مشخص شده است (+)

طرح اینترنت ملی به روایت جمهوری اسلامی، برگفته از وب سایتی تحت نظر وزارت ارتباطات

کاوه شیرزاد: در صورتیکه جمهوری اسلامی قصد چنین کاری را داشته باشد، آیا رشد تکنولوژی ارتباطی در حال حاضر یا آینده، می تواند به یاری مردم ایران بشتابد؟

مهندس موسوی خوئینی: آنچه که مسلم است رشد تکنولوژی ارتباطات و سرعت تحولات بی نظیر آن، خوشبختانه چنین اجازه ای را به ویژه به دولت هایی که به دنبال کنترل شدید مردم خود برای ادامه حاکمیت استبدادی هستند را نمی دهد. البته میزان و شدت نفوذ این تکنولوژی به عومل گوناگونی از جمله قابلیت های فرهنگی، امکان مالی و موقعیت جهانی آن کشورها بستگی دارد. ایران نیز از این قاعده مثتثنی نیست.

نمونه آن، شکست عملی انحصار رسانه های رادیویی و تلویزیونی در ایران است که بر اساس رشد تکنولوژی ماهواره روی داد. این شکست به گونه ای است که مقامات رسمی از نفوذ ۷۰ درصدی آن سخن گفته اند، نفوذی که به مراتب بیش از آن و البته خارج از اراده حکومت ایران است. در گسترش کمی این رسانه، تلاش مجلس ششم در تصویب رفع ممنوعیت استفاده از ماهواره با اکثریتی قوی و تاثیر گذار به لحاظ روانی پشتوانه مردم محسوب می شده است. اگرچه اراده حکومت، یعنی شورای نگهبان و سایر مقامات ارشد کشور غیر از این بود.

حال کنار همین تکنولوژی ماهواره علاوه بر گیرنده تلویزیون؛ “دیتا کستینگ” هم اجازه دریافت محتوای نوشتاری- ویدیویی را در همان جهت مشابه دیش ها از طریق دی وی بی و کامپیوتر می دهد که سرویس رایگان نیز دارد و در عین حال تکنولوژی اینترنت از طریق ماهواره نیز شاخه دیگر این نوآوری است و استفاده از همه آنها برای مردم کره زمین منجمله ایران براساس مقررات سازمان ملل قانونی است. بنابراین ایران نوآوری های جدید در عرصه ماهواره را تجربه خواهد کرد. در عرصه خدمات موبایل نیز تمامی کشورهای همسایه مجهز به نسل سوم اینترنت هستند که در تمامی شهرهای ایران در دسترس است وخود بخود این ارتباط اینترنتی می تواند به سایر شهرها نیز نفوذ نماید. بنابراین می توان گفت رشد تکنولوژی، اجازه جلوگیری از ارتباط مردم با جهان را عملا ناممکن می کند.

کاوه شیرزاد: یکی دیگر از سیاستهایی که جمهوری اسلامی در حال حاضر دنبال می کند بحث ارسال پارازیت است، سوالهایی که در این زمینه مطرح می شود اینست که از نظر عملی واقعا این امواج برای سلامتی شهروندان مضر است؟

مهندس موسوی خوئینی: این موضوع به لحاظ پزشکی قابل بررسی است و متخصصین و سازمان های مرتبط با سلامت باید نظر بدهند. آنچه که سازمان بهداشت جهانی روشن کرده این است که امکان تاثیر زیان آوری این امواج بر انسانها به طور قطع اثبات شده اما این تاثیر محصور و مشروط به دو عامل مهم است یکی فاصله محل انتشار این امواج با مردم و دیگری توان تشعشات آنها است که نباید بیش از استانداردهای تعیین شده باشد.

متاسفانه سابقه ای وجود دارد که نشان می دهد عاملین این کارغیرقانونی در سطح حکومت، چندان توجهی به این استانداردها نداشته اند. چرا که در دوران اصلاحات، مجلس ششم از وزارت ارتباطات خواست تا دقیقا مرکز این پارازیت ها را در تهران ردیابی کنند. متاسفانه گزارش ها نشان میداد علاوه بر مراکز ثابت پارازیت اندازی، خودروهایی ناشناس با گشت زنی در داخل شهر که بسیار نزدیک به محل زندگی و استقرار مردم بود اقدام به این کار می کردند. این کار قطعا جنایت است و باید مسسببین آن مجازات شوند .

بنابراین طبق این سوابق نمی توان اطمینانی به رعایت استانداردهای سازمان بهداشت جهانی داشت و بایستی تحقیقات مستقلی برای ردیابی این پارازیت ها و اعلام مشخصات آن یعنی میزان توان تشعشعات و فاصله آنها با مردم ساکن شهرها صورت گیرد .

کاوه شیرزاد: با توجه به اینکه ما در این اواخر شاهد فعال شدن کمپین ها و اعتراضاتی علیه اعمال سانسور و ارسال پارازیت بر روی فرستنده های ماهواره ای بودیم، آیا جامعه بین الملل و فعالین سیاسی و مدنی خصوصا در خارج کشور، از نظر حقوقی یا سیاسی قادرند جلوی اینگونه اقدامات جمهوری اسلامی را بگیرند؟ چگونه؟

مهندس موسوی خوئینی: این سوال البته پاسخی مفصل دارد که در دوبخش حقوقی و تکنولوژیکی قابل طرح است.

از بعد حقوقی سازمان بین المللی ارتباطات “آی تی یو” متعاقب اعتراضات مدنی صورت گرفته توسط فعالین مدنی در آخرین کنفرانس جهانی چهار سالانه خود (کنفرانس دبیلو آر سی در فوریه  ۲۰۱۲ در ژنو) با قطعنامه ای خواستار مقابله با این عمل خلاف قانون شد. متعاقب آن شرکت های ماهواره ای مانند یوتلست بارها به سازمان بین المللی مخابرات شکایت بردند. در سطح دولت ها نیز از طرف اتحادیه اروپا (منجمله نهاد مرتبط با نظارت بررسانه در فرانسه) و در آمریکا، کنگره آمریکا پیام های هشدار آمیزی صادر شد که در صورت تداوم پارازیت ها از ادامه فروش سرویس مشابه ماهواره ای به صدا وسیمای ایران جلوگیری خواهند کرد.

تجمع فعالان مدنی علیه سانسور ماهواره و اینترنت در ژنو

در اولین اقدام اروپا، متاسفانه کار به قطع همکاری ماهواره هاتبرد تحت کنترل یوتل ست فرانسه کشیده و آنچه که از عملکرد طرفین مشهود است در صورت تداوم پارازیت ها، احتمال اجرایی شدن توصیه کنگره به دولت آمریکا تقویت خواهد شد و در این صورت متاسفانه شرکت اینتلست هم دارای سرویس دهی وسیعی به صدا وسیمای ایران هست مجبور به قطع همکاری خواهد شد. همچنین اروپایی ها و آمریکایی ها به خاطر مسئله سانسور تا کنون سفر رئیس صداوسیما و وزیر ارتباطات را ممنوع کرده اند که ممکن است در صورت تداوم و عدم رفع مشکلات کار به تحریم سازمان صدا و سیما بکشد و در مجموع امکان خرید تجهیزات را نیز از این سازمان سلب نماید که امیدوار هستم موضوع پارازیت ها به زودی خاتمه یافته و موضوع بغرنج تر نشود .

ما از بعد تکنولوژیکی هم راه حل هایی مطرح شده که موارد موفق آن عمدتا در حوزه ماهواره های نظامی مطرح بوده و به دلیل هزینه های گران آنها در حوزه ماهواره های تجاری (Commercial) موضوعیت پیدا نکرده است در این زمینه تکنولوژی به نام Frequency Jumping یا Frequency Hopping وجود دارد که براساس آن فرکانس ها در ماهواره و گیرنده ها مرتبا از نقطه ای به نقطه دیگربه صورت تصادفی پرش کرده و تغییر می کنند و در نتیجه هدف گیری و پارازیت اندازی روی یک فرکانس ثابت ماهواره بی تاثیر می شود ولی این تکنولوژی به دلیل گرانی آن در مجموعه ماهواره های نظامی استفاده می شوند که اطلاعات آنها به صورت آنلاین وجود دارد.

چنین تکنولوژی در بخش تجاری فعلا برای تلفن های بی سیم نسل جدید بکاررفته و عملا امکان تداخل تلفن های خانگی مردم با خانه های مجاور آنها را ازبین برده و قابلیت های بیشتری نیز به آنها اضافه نموده است. در هر صورت باید دید آیا سرمایه گذاری برای استفاده از این تکنولوژی اقلا برای تعداد محدودی ماهواره که در معرض پارازیت ها هستند صورت خواهد گرفت یا خیر؟

 اما فارغ از خود ماهواره، امکان استفاده از اقلا دو نوع تکنولوژی در بخش آنتن های ماهواره وجود دارد که نمونه های موفق آن در حوزه آنتن های جی پی اس صورت گرفته والبته نمونه های ساخته شدهِ کاربردی آن باز هم برای مصارف نظامی می باشد ولی مطمئنا با تولید انبوه آنها امکان پایین آمدن قیمت در سطحی که قابلیت خریداری توسط مردم را داشته باشد وجود دارد و البته تشریح جزئیات این تکنولوژی ها خارج از حوصله مخاطبین عمومی این مصاحبه خواهد بود ولی همه آنها به صورت آنلاین در دسترس علاقمندان قراردارد.

با تشکر از شما

شهروندیار